Dezynfekcja i sterylizacja w gabinecie stomatologicznym

Jak prawidłowo przeprowadzać sterylizacje i dezynfekcje w gabinecie stomatologicznym?

Stomatologia jest to dziedzina medycyny zajmująca się leczeniem, funkcjonowaniem i patologiami zębów.

Prowadzenie gabinetu stomatologicznego to ogromna odpowiedzialność.

Wiąże się ona nie tylko z umiejętnością wykonywania zawodu,ale również z odpowiednim zastosowaniem środków ochrony!

Ustawa prawna z 5 grudnia 2008 roku:

Ustawa mówi o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, która stwierdza, że do obowiązków kierowników zakładów opieki zdrowotnej oraz osób wykonujących zawody medyczne poza zakładami opieki zdrowotnej należy zapewnienie i przestrzeganie wymagań higienicznych i zdrowotnych. Obowiązki te dotyczą zwłaszcza zapewnienia warunków skutecznej sterylizacji materiałów medycznych, narzędzi i innego sprzętu medycznego oraz prowadzenia prawidłowych procesów dekontaminacji, w tym dezynfekcji, a także stosowania indywidualnych środków ochrony pracowników.

Jama ustna jest siedliskiem około 700 gatunków drobnoustrojów, do których zaliczamy:

• bakterie – tlenowe,beztlenowe oraz mikroaerofile

• grzyby – Candida albicans , candida tropicalis, Candida kefyr,  Candida pseudotropicalis

• wirusy – wirus opryszczki HSV-1, HHV-4,, HHV- 3 oraz wirus brodawczaka ludzkiego

• pierwotniaki -Entameba gingivalis (pełzak dziąsłowy) i Trichomonas tenax (rzęsistek policzkowy)

Organizmy zasiedlające jamę ustną mogą zmienić się w chorobotwórcze pod wpływem różnych przyczyn miejscowych i ogólnych, zwłaszcza w przypadku osłabienia bariery ochronnej błony śluzowej, która nie dopuszcza do przedostania się bakterii do wnętrza organizmu.

Bliski kontakt lekarza z pacjentem: rąk ze śliną, błoną śluzową, skórą i krwią podczas zabiegu, a także konieczność pracy wieloma narzędziami i sprzętem, stwarza wiele możliwości przenoszenia infekcji z pacjenta na pacjenta, z pacjenta na pracowników gabinetu i z personelu na pacjenta.

Aby  uchronić siebie i pacjenta od zakażenia należy przede wszystkim przestrzegać zasad higieny rąk,dezynfekcji i sterylizacji.

1.CHIRURGICZNE MYCIE I DEZYNFEKCJA RĄK

Samo mycie nie wystarczy!

Przed przystąpieniem do zabiegu należy umyć i zdezynfekować dłonie.

Produkty do tego przystosowane są doskonale tolerowane przez skórę,nie powodują podrażnień.

Chirurgiczne mycie usuwa zanieczyszczenia organiczne i mikrobiologiczne,w tym flory przejściowej i stałej ze skóry rąk.

Używa się do tego celu mydeł w płynie z łokciowym dozownikiem ściennym. Po umyciu ręce spłukuje się letnią wodą zawsze w kierunku od czubka dłoni po łokieć. Po spłukaniu należy dobrze osuszyć dłonie.

Chirurgiczna dezynfekcja rąk obejmuje redukcję flory przejściowej na skórze rąk oraz flory stałej w bardzo znacznym stopniu preparatami dezynfekcyjnymi. Przeprowadza się ja przed nałożeniem rękawic jednorazowych.

PROPONOWANE PREPARATY:  ESEPT, MYDŁO MC410, MYDŁO MC 420

2.DEZYNFEKCJA SPRZĘTU STOMATOLOGICZNEGO

Narzędzia zabiegowe i sprzęt jednorazowego użytku przed ponownym użyciem musi być umyty,zdezynfekowany oraz wysterylizowany.

Sprzęt,który nie narusza ciągłości tkanek przed kolejnym użyciem powinien być umyty i zdezynfekowany z pominięciem procesu sterylizacji.

Stosując dezynfekcje narzędzi zabiegowych i sprzętu niszczymy formy wegetatywne bakterii,grzybów i wirusów.

JEDEN PACJENT= JEDEN ZABIEG= JEDEN ZESTAW NARZĘDZI

• po zastosowaniu narzędzia należy całkowicie zanurzyć je w roztworze środka myjąco-dezynfekcyjnego.

• środek ten wlewany jest do specjalnych wanien dezynfekcyjnych z wyjmowanym sitem i pokrywą.

• sprzęt i narzędzia o złożonej budowie należy  rozłożyć na części składowe całkowicie zanurzyć w roztworze.

• nie należy skracać ani też wydłużać czasu trwania procesu dezynfekcji(dłuższe moczenie od zalecanego może powodować korozję)

• po zakończeniu dezynfekcji należy umyć narzędzia w specjalnie do tego przeznaczonym miejscu,przy zastosowaniu grubszych rękawic ochronnych za pomocą miękkiej szczotki.

• narzędzia należy osuszyć przy pomocy ściereczek lub suchego powietrza a sprzęt z kanałami za pomocą czystego sprężonego powietrza.

PRZED ZASTOSOWANIEM PREPARATU DO DEZYNFEKCJI NALEŻY ZAPOZNAĆ SIĘ Z INSTRUKCJĄ UŻYCIA I ZALECENIAMI PRODUCENTA DOTYCZĄCYMI OGRANICZEŃ MATERIAŁOWYCH TZN. NIEPOŻĄDANEGO LUB NISZCZĄCEGO WPŁYWU ŚRODOWISKA NA MATERIAŁY, Z KTÓRYCH WYKONANE SĄ PDDAWANE DEZYNFEKCJI NARZĘDZIA I SPRZĘT.

Etapy postępowania w przypadku dezynfekcji końcówek stomatologicznych (turbin,kątnic,prostownic):

po zakończeniu pracy zdjąć końcówkę z unitu i wyjąć wiertło ►oczyścić końcówkę poprzez przetarcie chusteczka lub gazikiem nasączonym produktem do dezynfekcji ►zmyć preparat dezynfekcyjny wodą destylowaną ► naoliwić wnętrze końcówki► dokładnie wytrzeć powierzchnię końcówki

PROPNOWANE PRODUKTY: ULTRASEPTIN classic, ULTRADESMIT, BOHRTAN AF

3.STERYLIZACJA SPRZĘTU STOMATOLOGICZNEGO

Narzędzia,które po dezynfekcji są przekazywane do sterylizacji muszą być idealnie czyste, suche i zapakowane w opakowania papierowo-foliowe. Celem sterylizacji jest usuwanie wszystkich form przetrwalnikowych i wegetatywnych bakterii.

Do sterylizacji wykorzystuje się następujące metody:

• fizyczno-termiczna (sterylizacja parą wodną, sterylizacja suchym gorącym powietrzem)

• fizyczna-nietermiczna (sterylizacja promieniami jonizującymi,sterylizacja filtracyjna)

• chemiczno-fizyczna (sterylizacja gazowa tlenkiem etylu,sterylizacja formaldehydowa)

Wyróżniamy dwa rodzaje sterylizacji parą wodną: nasyconą oraz próżniową.

Nasycona,w której powietrze zostaje wyparte przez parę wodą używana jest w  małych sterylizatorach.

Próżniowa,w której powietrze usuwane  jest pod wpływem podciśnienia a następnie wprowadzana zostaje para wodna.

W przebiegu procesu sterylizacji parą wodną wyróżnia się okres wzrostu temperatury, okres zrównania temperatury, który zależny jest od metody odpowietrzania autoklawu, rodzaju wyjaławianych materiałów, oraz rodzaju opakowań w jakich są one sterylizowane, okres właściwej sterylizacji, okres opadania temperatury. W autoklawie dostępne są różne programy działania, które użytkownik dobiera w zależności od potrzeb. Cykl szybki, który wykonywany jest przy 134 °C , nadciśnieniu 2,1 bar, w czasie 4 minut, bez fazy wstępnego podciśnienia i końcowego suszenia, jest stosowany do nieopakowanych narzędzi, które będą natychmiastowo używane. Małe narzędzia sterylizowane są na płytkach Petriego codziennie, poprzez umieszczenie otwartych szalek w rękawie urządzenia.

Autoklaw

Dla stomatologów najczęściej używane są autoklawy klasy B i S.

W stomatologii z uwagi na skuteczność i aspekt ekonomiczny stosuje się sterylizacje para wodna w podwyższonym ciśnieniu.

W komorze autoklawu woda podgrzewana jest w układzie zamkniętym,w wyniku czego generowana jest para wodna.

Zamknięty otwór powoduje wzrost ciśnienia o 1-2 atmosfery (temperatura 121-134 ºC.)

Wytworzona para wodna w tej temperaturze skutecznie penetruje sterylizowany materiał.

Czas wyjałowienia wynosi w zależności od temperatury i ciśnienia odpowiednio 15 minut.

Procesowi w autoklawie można poddać materiały wykonane z metalu, szkła, porcelany,materiały opatrunkowe wykonane z włókien naturalnych.

Należy również właściwie zapakować i przygotować pakiety do komory autoklawu.

Opakowania sterylizacyjne wytwarza się z papieru przepuszczającego parę wodną oraz wielowarstwowej przezroczystej folii, najczęściej polietylenowej. Papierowa strona opakowania powinna posiadać wskaźniki sterylizacji, dzięki czemu można odróżnić pakiety sterylne od niepoddanych sterylizacji. Wysterylizowane narzędzia zapakowane w rękawy papierowo-foliowe przy pomocy zgrzewarki mogą być przechowywane do sześciu miesięcy, pakiety muszą być opatrzone datownikiem  przed włożeniem do autoklawu.

Pakiety w autoklawie układa się stroną foliową do foliowej, a papierową do papierowej, ponieważ przenikanie pary jest możliwe tylko przez papier. Najlżejsze pakiety powinny znajdować się na samej górze.

Nie należy  całkowicie wypełniać opakowania, należy zostawić miejsce na rozprężenie i ściskanie pakietu w komorze sterylizacyjnej, pakiet ma być dokładnie zgrzany i zamknięty.

Kontrolowanie procesu sterylizacji.

Proces określa się przez wartości wskaźników fizycznych,chemicznych i biologicznych.

Czas,temperaturę i ciśnienie regulują wskaźniki fizyczne, na które składają się termometry,monomery oraz kontrolki świetlne. Na ich podstawie określamy prawidłowość pracy oceny autoklawu oraz możliwość wykrycia usterki.

Niepatogenne,standardowe, wysokoodporne przetrwalniki szczepu Geobacillus stearothermophilus  zaliczane są do wskaźników biologicznych.

Przetrwalniki bakterii umieszczone są na krążkach bibułowych. Ulegają zniszczeniu przy temperaturze 121ºC w czasie nie krótszym niż 15 min.

Indykatory chemiczne zawierają substancje,które zmieniają swoje zabarwienie w procesie sterylizacji.

Wskaźniki umieszczane są w postaci pasków papierowych umieszczane są w wewnątrz pakietu lub w formie taśmy samoprzylepnej na zewnątrz. Indykatory chemiczne podzielono na klasy według odpowiednich norm (klasy od 1 do 6 – wg normy PN EN ISO 11140 oraz klasy od A do D – wg normy PN EN 867.1). W zależności od klasy, wskaźniki umożliwiają między innymi odróżnienie pakietów poddanych procesowi sterylizacji od pakietów niesterylizowanych (klasa 1/klasa A) – wskaźnik umieszczony jest na zewnątrz opakowania.

Postępowanie po sterylizacji.

Po procesie ostrożnie wyjmujemy pakiety z autoklawu.

Pakiety należy chronić przed czynnikami fizyko-chemicznymi,najlepiej przechowywać w specjalnie wyznaczonych do tego szafkach.

Etapy postępowania w przypadku sterylizacji końcówek stomatologicznych (turbin,kątnic,prostnic):

Końcówkę umieścić w opakowaniu papierowo-foliowym do sterylizacji narzędzi ► we wnętrzu opakowania umieścić wskaźnik skuteczności sterylizacji ► umieścić zapakowane narzędzie w autoklawie i przystąpić do procesu sterylizacji ► po procesie na pakiecie zanotować datę wykonania sterylizacji ► przechowywać luźno ułożone w szafkach.

PROPONOWANE PRODUKTY : PROPANO,ESTEER SEPT,DESRESON,REKAWY I TOREBKI DO STERYLIZACJI